نگاهی به آنچه در نمایشگاه کتاب عراق گذشت؛

بیست و دومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد با شعار «کتاب میهن» با حضور ۲۲۸ انتشارات از ۱۴ کشور از جمله ایران، لبنان، مصر، سوریه، سودان و ... با رعایت شیوه نامه های بهداشتی از ۲۰ خرداد آغاز به کار کرد و فردا (یکشنبه ۲۹ خرداد)با کار خود پایان خواهد داد.

برگزاری نمایشگاهی فیزیکی در عرصه فرهنگ بویژه در همسایگی ایران بارقه های امید را برای کتاب این مهجور جهانی دوران کرونا زنده کرد. نمایشگاه های مجازی داخلی و خارجی تا حدودی از به حاشیه رفتن نشر و کتاب پیشگیری کردند و حتی در برخی موارد ایده های ترویجی موثرتری در این دوران به سبک های گذشته نمایشگاهی افزودند.

 

اما نمایشگاه فیزیکی عراق شاید جرقه پساکرونایی برای فرهنگ باشد، این نمایشگاه چهار سالن مجزا با عنوان «فرهیختگان کشور عراق» را به ناشران اختصاص داد و در سالن های جانبی نیز میزبان رویدادهای فرهنگی از قبیل برگزاری سمینارهای فرهنگی و هنری، جشن امضای کتاب، شب شعر، میزگرد و سمینارهایی با عناوین مختلف با حضور شخصیت های فرهنگی، هنری و سیاسی محلی و خارجی و برگزاری نمایشگاه های مختلف هنری بود.

عمده کتاب های این نمایشگاه را آثار مکتوب ادبی، هنری، دینی و تاریخی شکل داده و حضور جوانان قابل توجه بود. در این نمایشگاه با همکاری غرفه های رایزنی فرهنگی ایران در بغداد، خانه کتاب و ادبیات ایران و مؤسسه ابرار معاصران، غرفه ملی جمهوری اسلامی ایران در سالن چهار نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد افتتاح شد.

غرفه ملی جمهوری اسلامی ایران در مساحت ۷۵ مترمربع با حدود هزار و ۲۰۰ عنوان کتاب در قالب ۱۳ هزار جلد با موضوعات مذهبی، فرهنگی، هنری، شعر و ادبیات، سیاسی، ایران شناسی و ... به زبان های فارسی و عربی پذیرای بازدیدکنندگان عراقی بود.

گسترش مناسبات در پساکرونا

اما فراتر از عرضه کتاب در این نمایشگاه، دیدارها و رایزنی های نمایندگان ایران با روسای این دوره از نمایشگاه برای گسترش مناسبات فرهنگی بین دو کشور و لزوم حضور ناشران طرفین در نمایشگاه های کتاب مختلف ایران و عراق در دوران پساکرونا بود.

از جمله دیدار حجت الاسلام والمسلمین محمد اسدی موحد مدیرعامل موسسه انتشارات بین المللی الهدی و دبیر کمیته هماهنگی و پشتیبانی نمایشگاه های کتاب خارجی با دکتر عبدالوهاب الراضی رئیس اتحادیه ناشران عراق و رئیس بیست ودومین نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد بود که در این دیدار اسدی موحد به ظرفیت های نشر بین دو کشور اشاره کرد و گفت: ما آمادگی داریم که در بحث صنعت نشر، خدمات نشر، ترجمه کتاب های دو سویه از عربی به فارسی و بالعکس با ناشران عراقی و با اعضای اتحاد ناشران این کشور همکاری ویژه داشته باشیم و بتوانیم در این راستا کمک کنیم و همچنین بتوانیم در بخش فروش کپی رایت با یکدیگر تبادل داشته باشیم.

وی گفت: ما باید ورای بحث کتاب و نشر در بحث تبادلات فرهنگی با عراق همکاری کنیم و نه تنها فقط در حوزه نشر فیزیکی بلکه در بحث کتاب های دیجیتال، صوتی و ترجمه نیز فعالیت های مشترکی انجام دهیم.

حسین علی سبزه نماینده موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در این رویداد نیز به ضرورت حضور ناشران ایران و عراق در نمایشگاه های دو کشور اشاره کرد و یادآورشد: با توجه به ظرفیت های نشر ایران و عراق حضور حداکثری ناشران و فعالان حوزه نشر موجب می شود هرچه بهتر نشر دو کشور معرفی شود و نمایشگاه های کتاب این فرصت را تسهیل می کنند.

وی افزود: تفاهم نامه مشترک خانه کتاب و ادبیات ایران و اتحادیه ناشران عراق، فرصت و ظرفیت خوبی را در اختیار ناشران ایرانی و عراقی قرار می دهد تا تعاملات فرهنگی بیشتری صورت گیرد و انتظار داریم هر دو طرف در دوران پساکرونا تلاش کنند تا ناشران در نمایشگاه های فیزیکی بین المللی دو کشور حضور حداکثری داشته باشند.

عبدالوهاب الراضی نیز ضمن ابراز خرسندی و تشکر از حضور پررنگ جمهوری اسلامی ایران در این دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد اظهار کرد: به دلیل شیوع بیماری کووید ۱۹ در جهان با مشکلاتی برای حضور برخی کشورها از جمله ایران مواجه شدیم؛ از این رو صدور ویزا برای میهمانان با تاخیر همراه بود که از این بابت بسیار متاسفیم و تلاش می کنیم انشاالله در دوره های بعدی این مشکلات برطرف شود و طرف های ایرانی راحت تر بتوانند در نمایشگاه ها حضور پیدا کنند.

او با اشاره به ظرفیت های نشر بین دو کشور گفت: انتظار داریم ناشران و فعالان حوزه نشر ایران نه تنها در نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد بلکه در سایر نمایشگاه های این کشور از جمله بصره، نجف و... هم حضور فعال و حداکثری داشته باشند و متقابلاً شرایط حضور ناشران عراقی نیز در نمایشگاه های مختلف کشور ایران فراهم شود.

چشم اندازی برای ترویج زبان فارسی؛ میز گفتگویی در نمایشگاه عراق

اما از دیگر دستاوردهای این نمایشگاه فراهم شدن فرصت و بستر برگزاری ویژه برنامه های فرهنگی از جمله ویژه برنامه ای با تاکید و تعامل برای تولید ویژه نامه ادبی برای فارسی آموزان و استادان زبان فارسی در خارج از کشور بود که در این راستا نیز مدیر انتشارات بین المللی الهدی گفت: تولید ویژه نامه ادبی و بانک اطلاعات جامع برای فارسی آموزان و استادان زبان فارسی جزو ضروریات آموزش زبان فارسی در خارج از کشور است که می تواند تاثیر شگرفی در میزان یادگیری فارسی آموزان داشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین محمد اسدی موحد افزود: با توجه به اینکه تولید علم در ایران در زمینه های مختلف علوم به ویژه علوم انسانی به زبان فارسی تولید می شود، ترجمه این آثار به زبان های دیگر به ویژه زبان عربی نیاز مراکز علمی و جوامع نخبگانی آنها خواهد بود. آموزش زبان فارسی نیازمند ساختار جدید و توجه به روش های نوین آموزشی است که این امر در مراکز فرهنگی و آموزشی ایران مورد توجه قرار گرفته است. ضرورت دارد استادان زبان فارسی در خارج از کشور و فارسی آموزان با این روش ها آشنا شوند و این روش ها را جایگزین روش های سنتی آموزش زبان فارسی کنند.

اکبر شیخ بابائی مدیر خانه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد در این ویژه برنامه به استقبال و درخواست فراگیران آموزش زبان فارسی در عراق جهت حضور گروهی در نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد اشاره کرد و گفت: مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد از سال ۱۳۹۴ شروع به کار کرد و بیشترین فعالیت این مرکز، آموزش زبان فارسی در سه سطح؛ مقدماتی، متوسطه و پیشرفته با دو روش آموزشی است که زیر نظر دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه تهران فعالیت می کند.  
وی افزود: با گذشت چندین سال از تشکیل این مرکز، استقبال قابل توجهی برای فراگیری زبان فارسی صورت گرفته است؛ به طوری که بیش از ۸۰ درصد از فارغ التحصیلان به صورت روان، فارسی صحبت می کنند. با توجه به شیوع ویروس کرونا و عدم برگزاری کلاس های حضوری، بیش از ۲۰۰ فراگیر در سنین مختلف و در مقاطع مختلف مشغول به تحصیل هستند که اکثر این افراد تصمیم به ادامه تحصیلات تکمیلی در ایران گرفته اند.
شیخ بابایی گفت: با توجه به اشتراکات فرهنگی و دینی، فراگیران علاوه بر یادگیری زبان فارسی علاقه مند به فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ایران هستند و این امر فرصت خوبی برای گسترش تبادلات فرهنگی و زبانی بین دو کشور است.
زینب السلماوی استاد زبان فارسی مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد نیز به استقبال فراگیران زبان فارسی اشاره کرد و گفت: مردم عراق علاقه خاصی به فراگیری زبان فارسی دارند که این موضوع از دو جنبه؛ ادامه تحصیل در کشور ایران و وجود مرز مشترک و داشتن اشتراکات فرهنگی، دینی و تجاری قابل بررسی است. با توجه به اینکه شیوع ویروس کرونا باعث شد کلاس های حضوری به صورت محدود و حداکثر ۱۵ نفره برگزار شود اما این محدودیت باعث انصراف فراگیران از ادامه تحصیل نشد بلکه استقبال نسبت به آموزش نیز بیشتر شده است.

این نمایشگاه از یاد و نام حاج قاسم نیز خالی نبود و در سالنی ویژه برنامه گرامیداشت شهدای مقاومت: شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید ابوالمهدی المهندس را شاهد بود.