مدیرعامل موسسه انتشارات بین المللی الهدی:

خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم: «مسجد» به عنوان مهمترین کانون گردهمایی مسلمانان، از جایگاهی بی بدیل در جوامع اسلامی برخوردار است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، مساجد که پیشتر محفلی برای فرایض عبادی بودند به مهمترین پایگاه حضور اجتماعی مردم بدل شدند. حالا دیگر نگاه همه به مساجد بود. از اطلاع رسانی رخدادهای مهم کشور تا اجرای برنامه های فرهنگی. بسیاری حتی مراسم عقد خود را در مسجد محل برگزار کردند تا زندگی مشترکشان از مسجد آغاز شود.

در سال های جنگ تحمیلی، مساجد مهمترین پایگاه پشتیبانی مردمی جنگ بود. رزمندگان اسلام از مساجد به سوی جبهه ها اعزام می شدند و زنان، لوازم مورد نیاز رزمندگان را در مساجد آماده می کردند. 

هشت سال دفاع مقدس ارتباط اقشار مختلف مردم با مساجد را تقویت کرد اما با پایان جنگ و در سال های ابتدایی دهه هفتاد، لزوم گسترش فعالیت فرهنگی هنری مساجد در جهت مصون داشتن جوانان از تهاجم فرهنگی، بیش از پیش نمایان شد. این جا بود که با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، کانون های فرهنگی هنری مساجد، فعالیت خود را در گستره کشور آغاز کردند. 

از آن زمان تاکنون کانون های مساجد سال به سال در کمیت و کیفیت رشد کرده اند و افق های ارزشمندی را پیش روی فرهنگ کشور گشوده اند. کتابخانه کانون های مساجد از جمله بخش هایی است که در این سال ها، همگام با رشد کانون ها، تجهیز شده و بسیاری از فرزندان ایران را به مطالعه کتاب فراخوانده است. در روزهای گذشته با امضای تفاهم نامه میان انتشارت بین المللی الهدی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و ستاد هماهنگی کانون های فهما، قرار است دو هزار عنوان کتاب در قالب چهار هزار مجلد به کتابخانه کانون های مساجد اهدا شود. برای آگاهی از شاخصه های این تفاهم و افق های پیش روی همکاری انتشارت الهدی و ستاد هماهنگی کانون های فهما با حجت الاسلام محمد اسدی موحد مدیرعامل موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی «الهدی» به گفتگو نشسته ایم:

بر اساس تفاهم نامه انتشارات الهدی و ستاد هماهنگی کانون های فهما مقرر شده دو هزار عنوان کتاب در قالب چهار هزار مجلد از سوی موسسه الهدی به کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور اهدا شود. این تفاهم چگونه شکل گرفت؟
در ابتدا باید بگویم که خود ایده اهدای کتاب سنتی مبارک است. کتاب بهترین هدیه ای است که می توان از یک دوست گرفت. وظیفه خطیر موسسه الهدی در زمینه پشتیبانی از کتاب و کتابخوانی ما را بر این داشت تا این سنت را زنده نگه داریم. 

از سوی دیگر مسجد به عنوان مهمترین پایگاه عبادی مسلمانان شناخته می شود، پایگاهی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی از اهمیت و جایگاه فوق العاده ای در ایران برخوردار شد و مقری شد برای فعالیت های علمی و فرهنگی جوانان ایرانی. بر این اساس تصمیم گرفتیم با اهدای چهار هزار جلد کتاب به تجهیز کتابخانه های کانون های فرهنگی هنری مساجد سراسر کشور کمک کنیم. موسسه الهدی خود را موظف به تقویت بنیه علمی، فرهنگی و دینی جوانان ایرانی در سراسر کشور می داند. 

کتاب هایی که در این طرح به کانون های مساجد اهدا می شود، چه موضوعاتی را دربر می گیرد؟
غالب کتاب های اهدا شده در این طرح رویکرد بین المللی دارند و جوانان ما را بیش از پیش با علوم انسانی آشنا می کنند، مثلا در میان آثار اهدایی کتابی درباره مختصات فرهنگی کشور مختلف وجود دارد که به فرزندان ما کمک می کند با ویژگی های فرهنگی آن کشورها  و حضور مسلمانان و به ویژه شیعیان در آن ها آشنا شوند. 

سابقه دوستی و همکاری چندین ساله من با حجت الاسلام دکتر حبیب رضا ارزانی در عرصه بین الملل که از مدیران فرهنگی فرهیخته و خوش فکر کشور به حساب می آیند، موجب استقبال ایشان از این طرح شد و زمینه را برای این تفاهم نامه فراهم کرد. این گام نخست همکاری ما با ستاد هماهنگی کانون های فهما است و امیدواریم این همکاری در زمینه های متنوع گسترش پیدا کند.

کتاب هایی که به کانون های فرهنگی هنری مساجد اهدا می شود، عمدتا در حوزه فرهنگ، هنر، معارف اسلامی، علوم انسانی و اندیشه اسلامی است. بخش عمده کتاب های اهدایی از تولیدات انتشارات الهدی است که با رویکرد بین المللی منتشر شده اند.

همان گونه که مطلعید «مسجد» نقطه مرکزی فعالیت ستاد هماهنگی کانون های فهما و خبرگزاری شبستان است. نگرش شما و مجموعه تحت مدیریت تان به مقوله مسجد چیست؟
من به خاطر سال ها رایزنی فرهنگی در کشورهای مختلف، تجربیات متعددی از مساجد خارج از کشور دارم. در کشورهای اروپایی مساجد علاوه بر بعد معنوی متولی بعد فرهنگی مسلمانان نیز هستند؛ به همین خاطر از واژه «مدرسه شنبه» برای آن ها استفاده می شود. به این معنا که در روزهای شنبه به آموزش کودکان و نوجوانان مسلمان می پردازند. اما در کشورهای عربی به مسجد صرفا با رویکرد عبادی نگاه می شود، برخلاف مساجد ایران که پس از پیروزی انقلاب به کارکرد خود در زمان پیامبر(ص) نزدیک شدند و فعالیت های اجتماعی فراوانی از جمله رفع اختلافات محله و تدریس علوم را دربرگرفتند. امام صادق (ع) کلاس های درس خود را در مسجد برپا می کردند و امروز نیز کلاس درس خارج فقه علمای ما در مساجد برپا می شود.

توجه جوانان امروز به مساجد نیازمند جذاب تر شدن مساجد با افزودن رویکردهای انگیزشی به این مراکز است. واقعیت آن است که امروز جوانان ما آن طور که بایسته و شایسته است از مساجد بهره نمی گیرند و این برای ما خطر محسوب می شود. 

یکی از زمینه های جذاب تر شدن مساجد برای نوجوانان و جوانان تجهیز کتابخانه های مساجد است. وقتی کتاب های مختلف با موضوعات متنوع و به روز در کتابخانه مسجد وجود داشته باشد، می توان امیدوار بود جوانان بیشتری به حضور در مسجد علاقه مند شوند. واقعیت این است که اگر مساجد ما به خوبی فعال شوند کشور ما در مقابل هجمه های فرهنگی بیگانگان بیمه می شود. 

مقوله «مسجد» در آثار انتشارات الهدی چه جایگاهی دارد؟
طبیعتا یکی از مهمترین رسالت های انتشارات الهدی فعالیت در زمینه معرفی فرهنگ دین، مسجد و قرآن است. از همین رو الهدی نخستین موسسه است که به انتشار قرآن جزوات آموزش قرآن، و معرفی مساجد ایران به زبان های متنوع خارجی مبادرت ورزید. 

از سوی دیگر الهدی در حال حاضر فعالیت مساجد ایران را در قالب نشریات و ویژه نامه ها به چهار زبان دنیا ترجمه می کند تا علاقه مندان در سراسر دنیا با گستره اقدامات صورت گرفته در مساجد کشورمان آشنا شوند. این حرکت قرار است در آینده نزدیک با افزودن سه زبان خارجی دیگر ارتقا یابد. 

پتانسیل های فهما با بهره گیری از شبکه گسترده کانون های مساجد سراسر کشور را برای بهبود فرهنگ کتابخوانی چگونه می بینید؟
با اطلاعاتی که از شیوه مدیریتی ستاد هماهنگی کانون های فهما دارم به نظر می رسد تاکنون فعالیت های بسیار ارزشمندی در زمینه گسترش فرهنگ کتابخوانی در این مجموعه صورت گرفته است، مثلا اینکه کتابخانه یک کانون روستایی می تواند با کتابخانه در مرکز استان ارتباط و تعامل داشته باشد. این خود نشان از حضور شبکه پویا و فعال در این زمینه دارد که نه تنها در ایران بلکه در دنیا هم بی سابقه است. 

 آنچه به نظرم می تواند این شبکه را جذاب تر کند، ارتباط مجازی میان کتابخانه ها است تا از طریق آن بتوان وجود یک کتاب را در شبکه گسترده کتابخانه کانون ها جست و جو کرد. حتی به نسخه مجازی آن دسترسی پیدا کرد.

 غیر از کتابخوانی، چه افق های دیگری را می توان از تعامل انتشارات الهدی و ستاد هماهنگی کانون های فهما متصور شد؟
یکی دیگر از اهداف ما از تفاهم با ستاد فهما برقراری ارتباط میان مساجد شاخص و نمونه ایران با مساجد سایر کشورهاست، به طور مثال می توان میان مسجد گوهرشاد ایران و مسجد زیتونه تونس رابطه فعال ایجاد کرد. این ارتباط می تواند در فضای مجازی شکل بگیرد. از آنجا که بسیاری از مساجد جهان به صورت هیئت امنایی اداره می شود، می توان انتظار داشت که در این زمینه با چالش خاصی روبرو نباشیم.

از پس این ارتباط می توان میان جوانان کانون های فرهنگی هنری مساجد و جوانان علاقه مند سایر کشورها گفت و گو برقرار کرد که در نهایت تاثیر بسزایی بر کاهش ایران هراسی و شیعه هراسی خواهد داشت. 

با این حساب می توان به شبکه گسترده ارتباط مجازی مساجد جهان اندیشید.
بله، شاید بتوان در فضای مجازی پنل هایی طراحی کرد تا به محل گفت و گوی مجازی جوانان مسجدی کشورهای مختلف دنیا بدل شود تا از این رهگذر بسیاری از پرسش ها و حتی سوء تفاهم های میان مسلمانان کشورهای مختلف دنیا مرتفع شود. این موضوعی است که خلأ آن در کشورهای خارجی به طور جدی مشاهده می شود.

برای نمونه می توان به تبیین مسئله عاشورا اشاره کرد. اگر قیام امام حسین(ع) به درستی در جهان تبیین شود به ارزشی جهانی بدل خواهد شد اما اگر این معرفی با افراط و تفریط همراه شد، آسیب زا خواهد بود. این جاست که نقش شبکه گفتگوی میان اهالی مساجد جهان نمایان می شود. 

لازم به ذکر است در این زمینه رایزنان فرهنگی حاضر در کشورهای مختلف می توانند به عنوان حلقه وصل مساجد ایران و دیگر کشورها عمل کنند.